Ko te Rautaki Whanaketanga ā-Tāone ko tētahi o ā mātou rautaki e whā e ora ana i te huinga rautaki o Kāinga Ora.   Ka tukuna te pou tarāwaho rapu whakatau mārama hei ārahi i a mātou ki te whakatau i ngā kōwhiringa pūtake-whakaaturanga mō te āhua, mō te momo o ngā whakataunga whanaketanga ā-tāone ka whakamahia pea e mātou i ētahi āhuatanga hei whakatutuki i ngā putanga e hiahiatia ana.

Ka whakatakotoria e te rautaki te āhua o te tautoko a ā mātou kaupapa matua rautaki mō te whanaketanga ā-tāone ki ā mātou whāinga kua whakaaetia, tae atu hoki ki ngā putanga me te wawata a Kāinga Ora kua whakatakotoria ki tā mātou Rautaki Kāinga Ora 2030 me Te Rautaki Māori o Kāinga Ora 2021-2026.

E whakaū ana te rautaki i te hiranga o te mahi ngātahi ki ō mātou hoa, tae atu ki a ngāi Māori, ki ngā tari kāwanatanga ā-takiwā, ā-motu hoki, ki ngā kaiwhakawhanake, ki ā mātou kiritaki, ki te hapori whānui ake hei tuku i ēnei putanga.

Pānuitia te Rautaki Whanaketanga ā-Tāone. [PDF, 5 MB]

Ngā mea e whāia ana e mātou

Ka hono atu ngā whāinga, ngā mātāpono me ngā kaupapa matua o te Rautaki Whanaketanga ā-Tāone ki ngā putanga ā-whakahaere whānui ake o Kāinga Ora, ā, kei te hāngai hoki ki ngā kawatau mō Kāinga Ora e whakatakotoria ana ki Te Tauākī Kaupapahere Kāwanatanga mō te Whare Noho me te Whanaketanga ā-Tāone (GPS– HUD).(external link)

E mahi ana mātou kia whakatutukihia:

  • Ngā hapori momoho: E noho ana ngā tāngata i ngā taiao ā-tāone he pai te hoahoa, he pai te mahi hoki, me te āheinga ki ngā mahi, ki te ikiiki tūmatanui, ki ngā ratonga pāpori anō hoki.
  • Te oranga kiritaki: E noho ana ngā tāngata i ngā hapori whai hononga ā-tangata kaha, me ngā rawa tukuora ā-pāpori, ā-ahurea hoki
  • Te āhei ki te whare noho: Ngā whare noho nui ake i ngā wāhi nui ake mō te utu iti ake, e tuku ana i te whānuitanga nui ake o ngā kōwhiringa whare noho me ngā mana pupuri
  • Te whakaahei i ngā wawata o te Māori: E ārahi ana, e tuku ana, e tautoko ana hoki a ngāi Māori i ngā otinga whare noho, i ngā kaupapa whanaketanga ā-tāone hoki
  • Te oranga taiao: Ka hua mai i ngā kōwhiringa haumitanga me te hoahoa ngā tukunga whakawhanake iti iho, ā, ka whakaiti hoki i ngā pānga ki te kanorau koiora, ki te kounga wai
  • Te takahuri i te pūnaha: Kei te whakapakaritia e ā mātou mahi whanaketanga te pūnaha whanaketanga whānui, tae atu ki te whakatipu i te āheinga me te raukaha o te pūnaha.

Ō mātou mātāpono

E pūtakehia ana ngā mahi i te Rautaki Whanaketanga ā-Tāone e ngā mātāpono rautaki e whitu e whakamōhio mai ana i te āhua o tā mātou anganui ki te hoahoa tāone, ki te tuku i te whakaratonga kaupapa, ki te rapu whakatau anō hoki.  He mea mauroa te āhua o ngā mātāpono, ā, ka hāngai ake ki ngā āhuatanga katoa o ngā kaupapa matua ā-rautaki o te rautaki me tōna whakatinanatanga.

E whakamana ana mātou i Te Tiriti o Waitangi mā te whakahoa atu i roto i te pou tarāwaho o He Waka Hourua, ā, he wawe, he whaitake hoki tā mātou tūhonohono ki a ngāi Māori, me te tuku i ngā ara kia whai wāhi mai a ngāi Māori.

Ka hīkoi mātou ki te taha o te rāngai tūmataiti mā te tuku i ngā putanga whanaketanga ā-tāone tē taea e te mākete te tuku, tē taea i tōna kotahi rānei.

Ka hanga mātou i ngā wāhi e hiahia ana ngā tāngata ki te noho i reira, e auaha ana i te āhua me te hoahoa tāone i te wā tonu e tautoko ana i ngā hapori momoho me te whakauruuru.

He kaiārahi mākete mātou e auaha ana ki te whakaheke i ngā utu, ki te whakapai ake i ngā putanga i ia wāhanga o te hātepe whanaketanga ā-tāone.

Kei te tiaki, kei te whakarākei hoki mātou i te taiao, e whakarauora ana i ngā pūnaha māori, ā, mā ā mātou mahi whanaketanga ā-tāone anō hoki.

Ka whakangāwari hohe mātou i ngā pānga o te huringa āhuarangi, mā ā mātou whakatau haumitanga whanaketanga ā-tāone, ā, ka whai i tētahi tūranga kaiārahi hohe hei whakatere i te whanaketanga ā-tāone waro iti i Aotearoa. E tautoko ana mātou i te rāngai hei whakapiki pūkenga, hei whakawhiti atu ki te rapu whakatau waro iti.

Ka whai mātou i te aronga pūtake-wāhi e arahina ana e te hapori ki ā mātou mahi, mā konei e whakarite ana kia kawea te urupare tika ki te wāhi tika i te wā tika. Ka whānui tā mātou honohono ki ngā hapori i runga i te ngākau pono.

Ngā kaupapa matua ā-rautaki

E whakatakotoria ana e ēnei kaupapa matua te āhua o tā mātou whakatutuki i ngā putanga, i ngā whāinga e whakatakotoria ana ki te Rautaki Whanaketanga ā-Tāone.  Kia whakatutukihia ēnei kua whakatū mātou i tētahi mahere whakatinanatanga ka arahina e te wā, he pakari hoki.

Te whakatipu i te ratonga whare noho me ngā kōwhiringa mā te whakapiki i te wāteatanga mai o te whenua kua rite kia hangaia i reira

  • Te whakapai ake i te tareka ā-utu mā te whakapiki i te wāteatanga mai o ngā whare noho me te whakarite kia wātea mai ngā tini momo whare noho me ngā mana pupuri
  • Te whakapiki i te wāteatanga mai o te whenua kua rite kia hangaia i reira mā te whakamahinga whenua pai me te whakaapiapi
  • Te arotahi ki te tautoko, ki te whakaahei hoki i ngā kōwhiringa whare noho he tareka ā-utu mō ngāi Māori

Te tautoko i ngā wawata o te Māori mō te whanaketanga ā-tāone, me te hanga i te kaha me te āheinga whanaketanga

  • Te kimi ara hei whakarite, hei tuku i ngā kaupapa whanaketanga whare noho/tāone, e auaha ana i ngā pūnaha pai mō ngāi Māori
  • Te whakaū i ngā wawata o te Māori ki te whakawhanake i ō rātou ake whenua i waho i ngā wāhi ā-tāone matua me te tautoko i a ngāi Māori ki te tohutohu, ki te mōhiohio hoki hei whakatutuki i tēnei

Te tuku i te āta mōhiotanga me te whita o te ratonga whenua me te whare noho mā roto i ngā hurihanga o te mākete

  • Te tuku i tētahi rārangi paipa nui o ngā kaupapa whanaketanga kāore i te kōkirihia e ngā hurihanga papanoho anake
  • Te hanga i te kaha me te āheinga o te ahumahi, e āki ana i te auahatanga, me te whakaheke i ngā utu whanaketanga
  • Te whakaheke i te āhua kimikimi o te mākete, e whakaahei ana kia urupare wawe te ahumahi hei whakatutuki i te popono

Te whakamahi i ō mātou mana ā-ture me te kaha ki te whakatutuki i ngā tauārai ki te whanaketanga kounga

  • Te wetemaukati i te whanaketanga i ngā wāhi kei reira he nui ngā putanga whare noho ka taea, ā, kāore ngā aronga o mua e whakatutuki i ā mātou putanga
  • Te arotahi ki ngā wāhi whai haumitanga Karauna nui, hei tauira, ngā ara whakawhiti tere, ngā whare tūmatanui
  • Te mahi i te taha o ngā hoa hei whakatau i te āhua ka taea te whakamahi i ō mātou mana ā-ture hei whakatutuki i ngā whāinga ngātahi.

Kua whakahoungia te whārangi: 20 Hakihea 2022