I whakarewahia te Tahua Whakaterenga Hanganga (IAF) i te Hune 2021. He tata ki te $1 piriona te nui o te tahua hei tautoko i ngā tūāhanga hou, nunui rānei ka whakahoutia – pērā i ngā rori, ngā wai e toru me te whakahaere waipuke – kia taea ai te hanga kāinga hou i ngā wāhi e nui te hiahia ki ngā whare noho.

Ka whakahaerehia e Kāinga Ora, he mea hanga te IAF hei āwhina kia tere ake, kia nui ake te whakaratonga o ngā whare noho mā te utu i ngā tūāhanga tino hira e hiahiatia ana mō ngā whanaketanga.

Kua kati ngā tono ki te IAF ināianei.

Ngā tohanga pūtea IAF

I tēnei wā, $926.7 miriona o ngā pūtea IAF kua tohaina ki ngā kaupapa tūāhanga tino hira i ngā tāonenui me ngā tāone 28 i Aotearoa. Huihui katoa, ko te tūmanako tata ki te 30,000 ki te 35,000 ngā kāinga hou ka whakamanahia mō ngā tāngata o Aotearoa i roto i te 10 ki te 15 tau e heke nei.

Rotorua

Ōmokoroa

Ōtaki

Maraenui

Kaikōura

Tūranganui-a-Kiwa

Ngāmotu

Te Awakairangi

Whakatū

Hāwea

Heretaunga

Rangiora

Ngāruawāhia

Motueka

Whanganui

Kirikiriroa

Tāmaki Makaurau (Mt Albert)

Tauranga (Tauriko ki te Uru)

Tauranga (Te Papa)

Ōtautahi

Kawakawa

Kaikohe

Kawatiri

Ōrongomai

Tāmaki Makaurau (Ōrākei)

Waipukurau

Hokitika

Pahīatua

Whangārei

Kei te utua e te IAF ngā kaupapa tūāhanga i ngā rohe maha, tae atu ki ngā wāhi tāone nui me ngā wāhi iti iho he nui te hiahia ki ngā whare noho. Pānuitia ngā kōrero mō ngā kaupapa i utua e te IAF i roto i ngā whakamārama mō ngā rohe i raro.

I pēhea te kōwhiri i ngā kaupapa mō ngā pūtea? 

I whakarewahia te IAF e te Kāwanatanga hei pūtea whakataetae i te Hune 2021. I whiwhi tēnei i tētahi whakautu pai mai i ngā mana ā-rohe, ngā kaiwhakawhanake me ngā iwi, ā, neke atu i te 200 ngā tono i tae mai i te wā Ngā Whakapuakanga Hiahia tuatahi.

Whai muri i tētahi hātepe arotakenga, neke atu i te 80 ngā kaitono i tonoa kia tukuna mai he whakautu āmiki ake ki tētahi Tono mō te Kaupapa Marohi (RFP) i mua o te Tīhema 2021.

I te Āperira 2022, 35 o aua kaupapa marohi i tonoa ki te whakauru ki te wāhanga whakamutunga, ā, i roto i te āta rangahau me te whakariterite arumoni.

I arahina e Kāinga Ora te hātepe arotakenga me ngā whakaaro i tukuna mai e ētahi atu tari Kāwanatanga, ā, ko ngā whakatau pūtea whakamutunga nā ngā Minita Hanga Whare me te Pūtea. 

I aromatawaitia ngā kaupapa marohi katoa ki ngā whakaritenga i whakatauhia e te Rūnanga Matua:

  • Ngā putanga whare noho (40%): ka pēhea te tautoko a te Kaupapa Marohi, mēnā ka whakaratoa, i ngā putanga whare noho koinā te kaupapa o te IAF?
  • Pānga o ngā pūtea (20%): he pēhea te tino hira o tēnei pūtea mō te kauneke whakamua i te tūāhanga me te whanaketanga whare noho?
  • Te utu me te utu ngātahi (20%): he pēhea te tōtika o ngā utu o te Kaupapa Marohi, ā, ka pēhea te utu a te katoa i te wāhi ki a rātou?
  • Te kaha me te takatū (20%): mēnā ka whakaaetia ngā pūtea, ka pēhea te pūmau ka kōkirihia te kaupapa, ā, he pēhea te tere?

E tūmanakohia ka utu ngā ariki whenua te wāhi tika ki a rātou, ā, e hiahiatia ngā pūtea mai i ngā kaunihera me ētahi atu kia whakatinanahia ngā whanaketanga whare noho. 

Ngā pānui pāpāho me ngā pānuitanga hou rawa a te Kāwanatanga

Ngā tino pātai

Kei a wai te kawenga mō te whakarato i ngā tūāhanga me te hanga i ngā kāinga?

Ko te tikanga ka whiwhi i ngā kaunihera ngā pūtea, ā, kei a rātou te kawenga mō te whakarato i ngā tūāhanga i utua e te IAF. Ka mahi ngātahi rātou me ngā kaiwhakawhanake me ngā iwi, e hanga ana i ngā kāinga.

He mea hanga te IAF hei āwhina i ngā kaunihera, ngā iwi me ngā kaiwhakawhanake ki te turaki i te tauārai tuatahi – te utu i ngā tūāhanga. Ko ngā ratonga pērā i ngā paipa me ngā rori me whakaoti i mua o te whakatūtanga o ngā kāinga. 

Ā hea ka tīmata te mahi i ngā tūāhanga?

Koinei noa te tīmatanga o ngā mahi o te IAF, ā, kei te whānuitanga o ngā tūāhanga te roa o te wā. Ka āta tirotirohia te anga whakamua o ngā kaupapa takitahi e Kāinga Ora i roto i te wāhanga whakarato, hei whakarite ka taea ngā tohu nui, ā, ka tutuki ngā putanga.

Ka wātea mai ngā pūtea i te eke o ngā kaupapa tūāhanga i ngā tohu nui hira.  

He aha ngā momo kāinga ka whakamanahia?

Ko te tūmanako mā ngā mahi tūāhanga ka utua e te IAF ka taea ngā tūmomo whanaketanga whare noho puta noa i Aotearoa, tae atu ki te whakaapiapitanga me ngā whanaketanga papa kākāriki whai i ngā momo whare noho rerekē. Ko ngā kainga utu ngāwari, mākete, tūmatanui, papakāinga hoki ngā putanga whare noho kei te whakaritea.    

Ka taea tonu e au te tuku tētahi tono ki te IAF?

Kua kati ngā tono ki te IAF ināianei. Kua tonoa ngā mana ā-rohe, ngā kaiwhakawhanake me ngā iwi kia tono.

Ētahi mōhiohio anō

Kua whakahoungia te whārangi: 29 Huitanguru 2024