E faamuamua i polokalame o tuuitiitia ai le faamaimau le fesiitai o fale i se isi nofoaga ma le tala i lalo o fale nai lo le talepe ese, i tulaga uma lava e mafai ai. O le fesiitai o fale i se isi nofoaga e mafai ai ona toe faaleleia se fale atoa, ae o le tala i lalo o se fale e maua ai mea e mafai ona toe faaaoga.

O le fesiitai o fale e aofia ai le fesiitai o fale mo tagata lautele o iai nei mai nofoaga o faia ai atinaega ma tuuina atu i iwi ma isi faalapotopotoga e gafatia na latou faatinoa galuega e toe faafou ai. E maua mai le polokalame lenei auala e faia ai filifiliga a aiga e maua ai se fanua, a o faapena ai foi na faaumiumi le aogā o fale mo tagata lautele.

O le tala i lalo o fale o se auala e ilo ese ai mea faufale e mafai ona toe faaaoga. O le faamoemoe autu le toe faaaoga o mea, ma e moomia le ilo ese o mea, e tuuitiitia ai le moomia o mea taugata, ma le pa‘ō, e pei o masini eli palapala.

E faalagolago tele le talepe ese o fale i masini tetele ma e mafai na patino lava se isi tulaga e toe faaaoga ai. Mo se faataitaiga, pe a maua ai mea ‘ona e faaleagaina ai le soifua o tagata, po o le faaleagaina i se mu.

Taimua i le faia o suiga

Pe ā ma le 7% o fale mo tagata lautele o matou faamoemoe e fesiitai i se isi nofoaga mai vaipanoa ua toe tau atiae i le atunuu atoa.

O le faapolokalameina o galuega e tala ai i lalo ma talepe ese ai fale, e faamoemoe ai e toe faaaoga le 80% o mea e lei faaleagaina mai mea e ‘ona ma e fua i le mamafa mo galuega tau atiae o faia i Aukilani ma Northland, ma le 60% o mea e lei faaleagaina mai mea e ‘ona i isi uma itumalo.

E le gata i le faatulaga o sini o faamoemoe atu i ai, na faavae e le Kāinga Ora se komiti aoao e vaaia tulaga o faamamā ai nofoaga o fau ai fale, ma e aofia ai au konekarate e fesiitaia fale i se isi nofoaga, tala i lalo ma talepe ese fale.

E tau auala atu i le komiti, le faatupulaia o le aofai o pisinisi e agavaa ma gafatia le faamamā o nofoaga o fau ai fale, ma faapena ona ofoina atu le auaunaga lava lea i isi.

Faagasologa o le fesiitaiga o fale

E iai le faiga ua matou saunia e lesitala ai se talosaga. E faamuamua lava le tuuina atu o le avanoa i tagata Māori, Faalapotopotoga Saunia Apitaga, Faalapotopotoga Tumaoti ma vaega tumaoti o maua ai fanua e talafeagai mo se fale o le a faatu ai.

E faatau atu e Kāinga Ora se fale i le $1 ma saunia fautuaga tau tupe mo tupe alu e fesiitai ai. E le lavea ai vaega tumaoti e tatau ona totogi le tau e tusa ma le tau mo fefaatauaiga faamaketi mo fale ma e aofia ai ma tupe alu e fesiitai ai e i latou lava se fale.

O le taimi lava ua faataatia ai se fale i se nofoaga fou, ona faapipii lea o tulaga masani, ma o mea nei e tatau ona fai muamua a o lei avatua se fale e faatu ai. E moomia foi i le tagata o faatauina mai se fale ona umia se vaega tupe e toe faafou ai le fale ma faamautinoa le faafesootai o le pulega faalotoifale mo le faia o talosaga mo (se) pemita e tatau ona fai.

Uma na faafou le itulau: 20 November 2023