E pulupulu lima faatasi Kāinga Ora ma le Kiwibank e fesoasoani i tagata Māori o fia umia fale o tu i fanua Māori e umia toatele e tau auala atu i le polokalame e maua ai se faaunegatupe Kāinga Whenua.  

Afai o lau aiatatau le nofo ai i se fanua Māori e umia toatele (e mafai ona maua se laisene e nofoia ai), ona faaaoga lea e tagata taitoatasi o se faaunegatupe Kāinga Whenua e fau ai se fale, faatau ai se fale po o le fesiitai o se fale e faatu i le fanua ua atofaina mo lea faamoemoe. E mafai foi ona faaaoga le faaunegatupe mo galuega e toe lipea ma toe faaleleia ai se fale o iai i se fanua o umia toatele.

O le a faamaonia ma tuuina mai e le Kiwibank le faaunegatupe, ma e tatau ona e faamalieina aiaiga o nonogatupe faapea aiaiga a le Kāinga Whenua. E noatia Kāinga Ora i le faaunegatupe mai le Kiwibank. Na o le fale e mafai ona faamau ai se faaunegatupe Kāinga Whenua, ae e le mafai ona fai i luga o le fale ma le fanua e pei o le tele o faaunegatupe mo se fale.

O Faaunegatupe Kāinga Whenua mo tagata taitoatasi, e mafai ai ona nono atu e le Kiwibank se vaega tupe e oo atu i le $500,000 e fau ai se fale po o le faatau ai o le fale, ma e noatia i tuutuuga faapitoa. E aofia i tuutuuga nei se laisene na tuuina atu e mafai ai ona nofoia le fanua, o le tau aogā na fuafuaina e se fua fanua faamauina ma se konekarate faufale talafeagai.

E le moomia se tupe teu e faamau ai se talosaga mo se faaunegatupe e itiiti ifo ma le $200,000, ae moomia se tupe teu e faamau ai e tusa lea ma le 15% o talā taitasi o se faaunegatupe e sili atu ma le $200,000 na nonoina mai. Mo se faataitaiga, e moomia se tupe faamau $30,000 mo se faaunegatupe e $400,000. 

Na o tagata e le o mafai ona maua atu i se isi lava auala se tupe e faatupe ai se galuega o fia fau, fesiitai ai se fale, po o le faatau o se fale i fanua Māori e umia toatele e mafai ona maua le faaunegatupe Kāinga Whenua.

Faamata ou te agavaa mo se faaunegatupe Kāinga Whenua?

E mafai ona agavaa tagata taitoatasi mo se faaunegatupe Kāinga Whenua, i luga o le ausia ai o tulaga nei:

  • o se fanua a Māori e le mafai ona faia i ai se mokesi (e aofia ai fanua na tuuina atu i iwi ma hapu o se vaega o le Te Tiriti) ma o se fanua e mafai ona umia toatele po o se fanua o puleaina e sui tausi mavaega o se tausi mavaega po o se sosaiete tuufaatasia na faavae i lalo o le Te Ture Whenua Māori Act 1993

  • e mafai ona maua atu se laisene e nofoia ai le fanua o e manao e fau ai se fale

  • ia i ai lava se fai nonō tupe e tatau ona nofo tumau i le fale (o lona uiga e le o faaaoga e nofo mautotogi ai se isi tagata pe api ai mo se faiga malologa)

  • e moomia na tuuina atu i le Kiwibank se faamaoniga o tupe maua

  • e tauleleia talaaga e iloa ai le faamoemoeina e totogi aitalafu e tusa ma tulaga e talia e le Kiwibank.

O le ā le ituaiga fale e mafai ona fau/fesiitai e faatu i se fanua e faaaoga ai le faaunegatupe Kāinga Whenua?

E patino lava ituaiga fale e mafai ona fau, faatau mai pe fesiitai e faatu i se fanua e noatia i faaunegatupe Kāinga Whenua.

O ituaiga fale nei e noatia i faaunegatupe Kāinga Whenua:

  • e le pipii le faavae i le fogaeleele

  • o se fogafale tasi e le itiiti ifo ma le 50 sikuea mita

  • faigofie na tau atu i auala tele

  • e tu i le motu i Matu po o le motu i Saute.

E mafai ona matou fesoasoani atu i au taumafaiga

E umi ma lavelave auala e tau faagaioia ai le fau o se fale i fanua Māori e umia toatele. Talu ai le itu lea, e mafai ona fesoasoani atu Kāinga Ora i au taumafaiga.

Faafesootai le Kiwibank i le 0800 272 278, e te mautinoa ai lou agavaa mo se faaunegatupe Kāinga Whenua.

Uma na faafou le itulau: 19 May 2022