Faiga faavae galuega faufale
E tele taumafaiga ma polokalame ua saunia e Kāinga Ora e faateleina ai le aofaiga o fale fou e faanonofo ai le mamalu o le atunuu. E aofia ai fale e eseese le lautele ma fausaga eseese i totonu o taulaga tetele i Niu Sila ma le atunuu atoa.
Tulaga e mafua ai ona tauleleia galuega matou te faia
E pito telē ai lava le Kāinga Ora i Niu Sila mai pulega uma o umia fale e nofoia tagata ma e pito toatele ai foi tagata o latou vaaia o faaaogaina auaunaga mo le fia maua o fale. E galulue faapaaga ma isi matagaluega, pulega faalotoifale ma iwi, faapea paaga tumaoti, e faataunuu le faamuamua a le Malo i fale ma fesoasoani e tau atiae le gafataulimaina, talisapaia o soo se tagata ma le uluola o afioaga ma tagata.
Ua faatamaoaigaina le faalapotopotoga i punaoa e faataunuu ai le saunia o fale e mafanafana, matū ma saogalemu i Niu Sila atoa. O le tala o le tupe faaletausaga 2018-19, na faataunuu ai e Kāinga Ora se aofaiga pito telē o fale fou i le tausaga e tasi i talaaga lata mai – na maua ai fale a le malo e 1,461. O se amataga lea o le faataunuu i tausaga uma o le fia selau o fale fou mo tagata ma isi fale i le lumanai.
E onomea ma talafeagai tomai i le Kāinga Ora e tali atu ai i luitau o fetaiai ma Niu Sila i le taimi nei ma ona tua atu. E faamaonia le maua ai o le tomai faapitoa i galuega tau atiae na taimua ai i poloketi tetele mo fale e nofoia e tagata e pei o le Hobsonville Point.(external link) Na matou faataunuu le maua o ituaiga fale eseese ma e fetaui lelei ma soifuaga i nei vaitaimi.
E le gata i lea, o taumafaiga nei ua tino mai ai ma le tele o ituaiga fale eseese a le malo, fale tumaoti ma fale e gafatia na totogi (e aofia ai fale KiwiBuild ma isi faiga e gafatia na totogi) ma e faamaonia ai le maua e Tagatanuu Niu Sila o ituaiga fale o moomia.
Fale a le Malo - e aofia ai fale fou ma le fale o iai nei a le malo na fau e Kāinga Ora ma pulea i le fia sefulu tausaga. O le polokalame lea ua toe suia, toe faafou ma toe faaopoopo i fale a le malo o iai nei i Niu Sila.
Fale e gafatia na totogi - O fale e sili ona gafatia na totogi ma e tele na maua i atinaega o fale fou o matou saunia. E aofia ai ma i latou o tau saili se uluai fale e nofo ai.
Fale Tumaoti - Saunia ituaiga fale fou eseese e fetaui lelei ma manaoga o ituaiga fale o moomia e tagata. O lo o fau fale tumaoti i totonu o tuaoi faalotoifale e maua ai foi ma fale a le malo ma fale KiwiBuild e maua ai se faiganuu ma vaipanoa matagofie ma le mau eseese o faiga ma tagata o soifua ma ola ai. E iai le faamoemoe maualuga e avea le faatele o fale e maua i faiga faamaketi masani mo fefaatauaiga o le a tau faamāmā ai le taugata tele o le tau o fale.
Fuafuaina o fausaga ma fuafuaga
O galuega faufale o faia e Kāinga Ora e aofia ai faiga taualoa i le fuafuaina o fausaga ma faiga e pulea ai ina ia mautinoa o matou tau atiae fale e lelei ma ausia manaoga o tagata.
O galuega uma o fuafuaina le fau ai o fale o le a iloilo ai ma atinae tetele, e pei o auala ma nofoaga faitele mo tafaoga, e pei o malae mo tafaoga, ina ia tino mai tuaoi faalotoifale e aogā, e tosina i ai tagata ma e faatupu ai faanaunautaiga o tagata i totonu o lotoifale taitasi.
Ua matou saunia taiala o le fuafuaina o fausaga e fau ai fale a le malo ma e faaaoga ai faatulagana ma fausaga patino mo fale fou le Te Aranga Design Principles. E faavae aga taualoa i aga tausili a tagata Māori ma e faamausaili ma iloa tino ai mana whenua, i fuafuaga faataatia mo taulaga.
E 276 apitaga i totonu o nofoaga tetele na faataunuu e Kāinga Ora i Greys Avenue(external link), i le Nofoaga Tutotonu mo Pisinisi i Aukilani. Na fuafuaina fausaga faatasi ma Ngāti Whātua Orakei e faaaoga ai aga taualoa Te Aranga. O se taumafaiga ua mafai ai ona faatino le poloketi e tusa ma agaifanua ma faasinomaga o tagata Māori.
O lo o matou faaleleia faiga e faafaigofie ai le soifua ma le ola i fale fou ma fale a le malo o iai nei mo tagata o faaaogaina a matou auaunaga. O la matou faamoemoe le saunia o fale e saogalemu i le nofo ina ia tuuitiitia le ola faalagolago, mafai ona mafuta ma aiga ma uo o fia asiasi atu, ma e le o taotaomia ai le auai i meafai mo tagata lautele.
E avea fausaga masani o fale e mafai ai ona faataunuu le fau o fale mo tagata lautele e maua ai le nofo lelei o tagata, e aofia ai (ae e le gata i ai) ulugalii talavou ma fanau laiti, soo se augatupulaga ua fetaiai ma se lavea po o se faamai mo se vaitaimi le tumau, tagata o faaletonu le gaioi, faaletonu le vaai ma le malamalama i mea o tutupu, faapea ma le faatupulaia o tagata ua loa le soifua.
E aofia i fausaga masani nisi o vaega lautele nei:
- Faigofie: lautetele auala mai nofoaga e paka ai taavale faasolo atu i le auala tele, leai ni sitepu e tau laa ai i luga pe a mafai, po o le faapipii o se patu i luga o auala e faalemu ai taavale feoai.
- Faaaoga gofie: faigofie na faaaoga faitotoa ma ‘au o kapoti, faletaele ma potumoe i le fogafale lava e tasi e ulufale atu ai i le potu malolo (po o le fau i se faiga e faigofie ai ona suia i se taimi mulimuli ane).
- Saogalemu: fai fola e le maseesee mo faletaele ma umukuka.
- Suia gofie: lautele o se faletaele e gafatia ona suia ina ia faigofie ona faaaoga atoa pe a moomia i se taimi mulimuli ane.
Faitau nisi faamatalaga o le Taiala Faavae mo Feoaiga Sao Gofie.
E faatautaia le Homestar e le New Zealand Green Building Council (NZGBC), ma o se metotia tutoatasi e faatusatusa ai le aogā ma e suesueina ai tulaga lelei, aogā, ma le gafataulimaina o fale. O le 2019, na folafola ai e Kāinga Ora le ausia o le aogā 6Homestar i fale uma a le malo ma fale o faia ai lagolagosua faaopoopo mo tagata o nofoia fale fou, ina ia mautinoa le faatumauina o le tutusa o le soifua manuia ma taunuuga e lelei mo le siosiomaga.
Na saunia e le NZGBC le faavasegana maualuga lona 5 o le Homestar e suia ai le faavasegana maualuga 4.1—o le faavasegana maualuga lea o lo o faaaoga nei e le Kāinga Ora e fuafuaina ai fausaga ma galuega faufale (e pei o le suia o le 6Homestar v4.1 i le 6Homestar v5).
O le a faataitai na faaaoga e Kāinga Ora se faiga faasolosolo (ma e faalagolago i fesoasoani tupe) e mafai ai ona maua le faavasegana maualuga fou. O lona uiga o poloketi uma mo fale fou a le malo ma fale o faia ai lagolagosua faaopoopo i tagata o nofoia fale e amata mai le aso 1 Ianuari 2023, le faaaoga ai o le Kāinga Ora Homestar Version 5 Transition Standard. O se auala e faamautinoa ai le maua o fale e lelei ma mafanafana, matū ma e umi le aogā.
E tutusa le Kāinga Ora Homestar Version 5 Transition Standard ma le:
- 6HS v4.1 Kāinga Ora standard o faia nei; faapea ma
- tulaga moomia o le Building Code Clause H1 5th Edition (e tatau ona faaaoga i poloketi o galuega e toe tau atiae ai o faia e Kāinga Ora talu mai le aso 1 Oketopa 2022); ma le
- Faaaoga o metotia HS v5 ma faiga o faagasolo ai le fuafuaina o fausaga (ae e le patino i le taimi nei le 6HSv5)
Aso faatinoga o galuega: O poloketi fou uma a le Kāinga Ora mo fale fou ma fale e faaopoopo le lagolagosua o faia mo tagata o nofoia fale e amata mai le aso 1 Ianuari 2023 o le a lesitala i le NZGBC i lalo o le Kāinga Ora Homestar V5 Transition Standard seia toe maua atu se isi faasilasilaga. O le a maua i masina o loma nei isi faamatalaga faaopoopo i le suia ai i le 6 Homestar v5.
Punaoa
CA-GDL-013 Guideline to Homestar v5 Transition Standard [PDF, 912 KB]
O lo o faamatala auiliili i le taiala lenei le Kāinga Ora Homestar v5 Transition Standard, e aofia ai mafuaaga ua faaaoga ai e le Kāinga Ora le Transition Standard, suiga autu ma aso taua.
Ua saunia le taiala lenei e fautuaina ai paaga aiaina a Kāinga Ora o le faamoemoe maualuga e tatau ai ona fuafuaina ituaiga fausaga ma le patino, e tausisia ai le Kāinga Ora Homestar v5 Transition Standard. E faamatala ai le faiga o faagasolo ai, o le faavasegana o tulaga e mafai ona maua ai se Transition Standard ma faamaoniga o moomia mo le fia faamaonia aloaia o le Design ma le Construction.
Mo nisi faamatalaga faafesootai Homestardesign@kaingaora.govt.nz
O lo o faatautaia e le Kāinga Ora se polokalame faufale a le malo pito telē faatusa i tausaga ua tuanai.
E faaigoa le polokalame o le Housing Delivery System (HDS) ma o se faiga fou e fuafuaina ma vave fau ai fale e sili ona moomia, tulaga lelei ma taugofie mo aiga.
E le mafai ona faalagolago i le faaaoga tele o metotia tuai e fau ai fale, ma e atili faatuai ai ona maua vave fale po o ituaiga e gafatia na totogi o moomia e le mamalu o le atunuu.
E avea le tuuitiitia o le umi e fuafuaina ai le ituaiga fausaga, fuafuaina o le galuega, ma le faatinoga o le galuega, e mafai ai ona tele fale e fau mo aiga i tausaga taitasi ma maua ai se faiga faatuatuaina e maua ai galuega mo le matātā galuega o fausaga.
E taua tele le faiga o suesue ai le aogā o le HDS ina ia mautinoa le faatumauina o se faiga faavae malosi e mafai ona ausia manaoga faifai pea mo fale a le malo.
Faitau isi faamatalaga o le poloketi Housing Delivery System
Construction Sector Accord
E avea Kāinga Ora – Homes and Communities ma vaega o le Construction Sector Accord na faavae ia Aperila 2019 e le Palemia, Minisita Accord, ma sui o le Construction Sector Accord e aofia ai taitai e 13 o matātā faufale ma le malo.
Na faavae e le Accord se faiga e galulue faatasi ai le matātā ma le malo e tali atu i luitau tetele o fetaiai ma le matātā e aofia ai le utiuti o le tomai ma tagata faigaluega, o le lē manino o tulafono faatonutonu, o le leai o se taitaiga maopoopo, o le lē faatuatuaina o le maua o galuega ma le fesuisuiai o faiga masani.
O se mitamitaga le atinae Bader Ventura, o le uluai atinae na faia e le Kāinga Ora e fau ai fale i tulaga Passive House, ma na filifilia ai e le Construction Sector Accord e avea ma Beacon Project(external link). E avea le Bader Ventura ma faataitaiga maoae ma faiga fou i totonu o le matātā, ma e lagolagoina ai le tofa mamao o le Accord o se ‘matātā faatuatuaina mo le manuia o Niu Sila.’
Faitau i le Construction Sector Accord(external link)
Maimoa i le ata faasolo a le Accord i talanoaga tafailagi ‘Towards High Performance(external link).’
Faateleina fale i totonu o itumalo
Ua matou faaopoopo isi taulaga ma aai e fau ai fale. E ogatasi ma le fuafuaga a le Malo e faatuputeleina ai le aofai o fale a le malo i Niu Sila atoa.
O fale fou e fau i fausaga faaonaponei, aulelei ma faigofie na vaai, ma e fetaui lelei mo aiga ma tagata taitoatasi. O le tele o fale na fau e tasi pe lua potumoe, ma isi e maua ai potumoe e tolu ma potumoe e fa. E faakapeta, faapipii ai mea e taofiofi ai le mafanafana i totonu o fale ma e sautualua faamalama e tautau ai iefaamalama e faamafanafana ai. E faapipii fale i vaefanua ua suia ma faamatagofieina e maua ai faapaologa i fafo e malolo i ai, ma avanoa e paka ai taavale.
E faatumauina i fuafuaga ua talosagaina mo le fau o fale tulaga moomia o fuafuaga faaleitumalo a le Pulega Faalotoifale ma e fuafua lelei ai le laina tuaoi ma le faafasaga o le fale i le itu e susulu tele ai le la. O lo o faia galuega faufale i fale ua uma na faamatuu mo le nofo mautotogi, ma o le taumafai ia fetaui lelei le va o fale.
Afai e moomia na aveese se fale o iai mo le fia faia i ai o isi atinaega, ona matou taumafai faatasi lea ma tagata mautotogi e saili fale e sili na fetaui e faanonofo ai, i totonu lava o le vaipanoa o nonofo ai.
O vaega autu nei e te iloa ai foliga o fale.
fale e tasi le potumoe [PDF, 617 KB]
fale e lua potumoe [PDF, 584 KB]
fale piilua e lua potumoe [PDF, 682 KB]
fale e tolu potumoe [PDF, 541 KB]
fogafale 2 e tolu potumoe [PDF, 610 KB]
fale e fa potumoe [PDF, 632 KB]
O se faataatiaga o foliga o fale fou tusia e le mataisau o fausaga.
Uma na faafou le itulau: 7 July 2023