Aleapau ki he nofo totongí

Fakahinohino ki he aleapau ki he nofo totongí

Fakataha mo e vitioó na‘a mau toe fa‘u foki ha Fakahinohino ki hono mahino‘i ho‘o aleapau ki he nofo totongí [PDF, ]

Ko ha fakamatala fakamā‘opo‘opo ‘o e lao Residential Tenancies Act (Lao ki he Nofo Totongí)

Ko e lao Residential Tenancies Act ‘oku fokotu‘u ia ke ne malu‘i ‘a e tokotaha nofo totongí mo e kau lenilootí, pea ‘oku kaunga tonu ia ki he tokotaha kotoa ‘oku kau ki he nofo totongi ‘o ha ‘api.

‘Oku tokoni‘i kotoa kitautolu ‘e ho‘o aleapau nofo totongí ke fakapapau‘i ‘oku tau fakakakato ‘a e ngaahi fiema‘u ‘a e lao Residential Tenancies Act, pea ‘okú ne fakamatala‘i he taimi ‘e ni‘ihi ‘a e ngaahi me‘a hangē ko e feitu‘u te ke lava ‘o tau ai ho‘o me‘alelé pe kapau ‘okú ke ma‘u ha monumanu pusiaki.

Ko koe mo ho‘o Tokotaha Tokanga‘i ‘o e Tokoni ki he Ngaahi ‘Api Nofo‘angá, pe ko ha mēmipa ‘e taha ‘o e timi Kāinga Ora, ‘e fiema‘u ke mo fakamo‘oni ‘i he Aleapau ki he nofo totongí kimu‘a ke ke hiki ki aí. Te mau toe fakapapau‘i foki ‘okú ke ma‘u ha tatau ke ke tauhi.

Ko homau ngaahi fatongiá

Kapau te mau kau atu ki ha aleapau nofo totongi mo koe, te mau:

• fakapapau‘i ‘oku malu mo hao ho ‘apí, pea ‘i ha tu‘unga lelei
• fakapapau‘i ‘oku ma‘u ‘e ho ‘apí ‘a e ngaahi tu‘utu‘uni ki he langá mo e ngaahi tu‘unga lelei ki he mo‘ui leleí mo e malu mo haó
• fokotu‘utu‘u ke fakahoko ha ngaahi fakalelei/monomono mahu‘inga ‘i he vave taha ‘e ala lavá
• tuku atu ha fakatokanga houa ‘e 24 kimu‘a ke fakahoko ha ngaahi ngāue monomono kuo ‘osi palani‘i
• tuku atu ha fakatokanga houa ‘e 48 kimu‘a ke fakahoko ‘a e ‘a‘ahi fakata‘ú.

Ko e fatongia ia ‘a e Kāinga Ora ke tauhi ho ‘apí ka ‘oku ‘ikai ke ‘i ai ha‘amau kaunga ki ha maumau, vela pe kaiha‘a ‘o ho‘o nāunau falé pe koloá. ‘Oku mau fokotu‘u atu ke fokotu‘utu‘u ha malu‘i ki he ngaahi nāunau falé ke ne malu‘i eni.

Kapau ‘okú ke ongo‘i ‘oku ‘ikai ke mau fakahoko homau ngaahi fatongiá, fetu‘utaki mai ke tau ngāue fakataha ke fakalelei‘i ia.

Ngaahi fatongia ‘a e kau nofo totongí

‘I ho‘o fakamo‘oni ‘i ho‘o aleapau ki he nofo totongí,  ‘okú ke ma‘u ‘a e totonu ke ke fiefia ‘i he nonga, fiemālie, mo e tau‘atāina fakafo‘ituitui ‘i ho ‘apí ‘o ‘ikai ke fakahoha‘asi ta‘e‘uhinga koe ‘e he Kāinga Ora pe ko e kau nofo totongi kehé pe kaungā‘apí.

‘I he tu‘unga ko ha tokotaha nofo totongi Kāinga Ora, ‘oku mau kole atu ke ke:

• totongi ho‘o totongi nofó ‘i hono taimí
• tokanga‘i ho ‘apí mo e konga kelekelé ‘aki hono tauhi ia ke maau
• talamai ‘i he vave tahá kapau ‘oku fiema‘u ha fakalelei/monomono
• fatongia ‘aki hono tokanga‘i ‘a e ‘ulungaanga ‘o e kakai ‘oku nofo mo ‘a‘ahi atu ki ho ‘apí. Te ke ala mo‘ua‘aki mei ha ngaahi maumau te nau fakatupunga
• faka‘apa‘apa‘i ‘a e tu‘unga nonga, fiemālie mo e tau‘atāina fakafo‘ituitui ho ngaahi kaungā‘apí

‘Oku mau loto ke ke nofo‘aki malu mei he velá ‘i ho ‘apí. Te ke lava ‘o tokoni mai kiate kimautolu ‘aki hono:

• talamai ‘i he vave taha te ke ala lavá kapau ‘oku mate ho‘o ngaahi me‘a fakatokanga ‘ahú Telefoni mai kiate kimautolu kapau ‘oku tatangi ta‘e‘uhinga ho‘o me‘a fakatokangá - ‘oku mahu‘inga ke ‘oua ‘e to‘o ho‘o ngaahi me‘a fakatokanga ‘ahú pe fetongi hono ngaahi maká, pea te mau lava ‘o tokoni atu ke ngaahi ia.
• palani‘i ha founga ke hola ai mei ha vela, ‘aki hono fakapapau‘i:
  • ‘oku ‘atā ‘a e ngaahi hala ke hola aí (‘ikai ke tauhi ha me‘a ‘i he ngaahi sitepú mo e ngaahi lue‘angá)
  • ‘oku ‘atā ‘o ‘ikai ke ‘i ai ha ngaahi fakafaingata‘a‘ia‘anga ‘i he ngaahi matapā hola mei he velá
  • ‘oku tāpuni‘i ma‘u pē ‘a e ngaahi matapā ta‘ofi ‘ahú mo e ta‘ofi velá, kapau ‘oku ‘i ai.

Kapau ‘e mole ho‘o kií pe loka‘i koe ‘i tu‘a ‘i ho ‘apí, ongo‘i tau‘atāina ke ke fokotu‘utu‘u ha tokotaha ngaahi kī/matapā (locksmith), ka te ke toe lava pē ‘o fetu‘utaki mai kiate kimautolu kapau ‘okú ke fiema‘u tokoni.

Ko hono ‘omai ha‘o lau

‘Oku mau fiema‘u ke ke malava ‘o nofo lelei ‘i ho ‘apí, ko ia ai kātaki ‘o fakahoko mai ke mau ‘ilo‘i kapau ‘oku ‘i ai ha palopalema ‘e hoko. ‘Oku mahu‘inga kiate kimautolu ho‘o fakakaukau tokoní koe‘uhí ‘okú ne tokoni‘i kimautolu ke mau ako ai ‘a e ngaahi me‘a te mau ala fakalelei‘í.

‘Oku lahi ‘a e ngaahi founga ‘e ni‘ihi te ke lava ‘o fetu‘utaki mai aí pea te mau fakahoko homau lelei tahá ke fetu‘utaki atu ‘i loto ‘i ha ‘aho ngāue ‘e ua.