Ko e Kāinga Ora ko ha lenilooti anga fakakaume‘a ia ki he monumanu pusiakí. ‘Oku lava ke hoko ‘a e fanga monumanu pusiakí ko ha kaume‘a lelei pea ko hono ma‘u ha monumanu pusiaki (pe ko hono tauhi ‘a e monumanu pusiaki ‘oku ke lolotonga ma‘ú) ‘e hoko ia ko ha tokoni lahi ki he tu‘unga lelei ‘etau mo‘uí.

Vakai ki lalo ke sio ki he me‘a ‘e lelei ke ‘ilo ki ai kapau ‘oku ke fiema‘u ke ‘i ai ha‘o monumanu pusiaki ‘i ho ‘apí.

Ko hono ma‘u ha monumanu pusiaki ‘i ho ‘api Kāinga Ora

‘Oku tau loto kotoa ke hoko ko e tokotaha tauhi monumanu pusiaki lelei taha te tau ala lavá. ‘E tokoni ‘a e ngaahi foomu ko ení ki ai, pea ‘oatu ha ngaahi fakamatala mahu‘inga fekau‘aki mo hono tauhi ha fanga monumanu ‘i ho ‘apí.

Ko e hā ‘a e monumanu pusiaki?

  • Fanga kulī
  • Fanga pusi
  • Fanga monumanu ‘oku tauhi (livestock) ko ha fanga manu pusiaki (fanga pulu, sipi, hoosi, fanga puaka, fanga kosi)
  • Fanga manupuna, ika mo e fanga ki monumanu iiki

‘Oku ‘i ai ha ngaahi makatu‘unga ki hono ma‘u ha monumanu pusiaki?

‘Oku ‘i ai ‘a e ngaahi lao ‘oku kaungatonu ki he tokotaha kotoa ‘i Nu‘u Sila ‘oku nau tauhi ha monumanu pusiaki. ‘E ‘i ai ha ngaahi lao ‘a ho‘o kōsilio fakakoló, pea kapau ‘oku ke nofo ‘i ha ‘apaatimeni pe nofo‘anga fakatokolahi (complex) ‘e ‘i ai nai ha ngaahi tu‘utu‘uni pau ki hono tauhi ha monumanu pusiaki (kau ai ‘a e fanga pusí). ‘Oku mau fiefia ma‘u pē ke tokoni‘i koe ke ma‘u ‘a e ngaahi tu‘utu‘uni ‘oku kaungatonu kiate koé.

Kapau ‘oku ke loto ke ma‘u ha monumanu pusiaki ko ha pusi, kulī pe ‘oku ke nofo ‘i ha feitu‘u ‘uta pea loto ke ma‘u ha fanga monumanu ‘oku tauhi (livestock)

Fetu‘utaki mai kiate kimautolu ‘i he 0800 801 601 ke tau talanoa pea ‘ilo lahi ange fekau‘aki mo ho‘o monumanu pusiakí.

Ko e hā ‘a e ‘uhinga ke ke telefoni mai aí?

‘Oku mahu‘inga ke mau ‘ilo‘i kapau ‘oku ‘osi ‘i ai pe loto ke ma‘u ha‘o kulī, pusi pe fanga monumanu ‘oku tauhi (livestock). Ko e konga ia ho‘o aleapau ki he nofo totongi mo kimautolú pea ‘e lava ke tokoni ‘a e fakamatala ‘oku mau tānakí ke:

  • fakapapau‘i ‘e ‘ikai te ke ma‘u ha fa‘ahinga mo‘ua (fines). Te mau vakai‘i ‘a e lao ‘a ho‘o kōsilio fakakoló pe kapau ‘oku ke nofo ‘i ha ‘apaatimeni pe nofo‘anga fakatokolahi ha fa‘ahinga tu‘utu‘uni ‘o e sino ngāue pulé (body corporate) ki hono tauhi ha fanga monumanu pusiaki
  • ke ‘ai ke ‘ilo ‘e he ‘emau kau ngāué mo e kau ngāue konitulekí ‘i he taimi ‘oku nau ‘a‘ahi atu ai kiate koé
  • fakapapau‘i ‘oku ‘i he tu‘unga fakamuimui tahá ho‘o aleapau ki he nofo totongí. Ko e ngaahi aleapau motu‘a ange ‘e ni‘ihi ‘oku ‘ikai ke nau fakangofua ‘a e fanga kulií, ko ia ‘e lava ke mau fakatonutonu eni ma‘á u ke fakapapau‘i ‘oku ‘ikai ke ke maumau‘i ho‘o aleapaú.

Kapau ko ho‘o monumanu pusiakí ko ha kulī pe ha monumanu ‘oku tauhi, ‘e ala kole atu ke ke toe fakamo‘oni ‘i ha Pet Information form (foomu fakamatala ki ha fanga monumanu pusiaki), pea loto ke hoko ko ha tokotaha tauhi monumanu pusiaki lelei.

Ko e talaatu ‘ió

Kapau ‘oku lelei pē ‘a e me‘a kotoa, te mau fakahoko atu ke ke ‘ilo ‘a e ngofua ko ia ke ke ma‘u ha monumanu pusiakí ‘i ho ‘api Kāinga Ora.  Ko e me‘a pē ‘oku fiema‘u ke ke faí ko e fiefia fakataha mo kinautolu, tokanga‘i kinautolu, pea fakapapau‘i ‘oku ‘ikai ke nau fakatupunga ha ngaahi palopalema ki ho ngaahi kaungā‘apí pea ‘i ho komiunitií.

Kapau ‘e ‘ikai ke ke fanongo meiate kimautolu, fetu‘utaki ki he ‘emau Customer Support Centre (Senitā Tokoni ki he Kau Kasitomaá) ‘i he 0800 801 601 ki he tu‘unga fakamuimui tahá.

Kapau ‘e fiema‘u ke mau tali ‘ikai atu

‘I he taimi ‘e ni‘ihi ‘e ‘ikai nai ke mau fakangofua ha fanga monumanu pusiaki ‘i ho ‘apí. Kapau ‘e hoko eni, te mau fakahoko atu ia ke ke ‘ilo ki ai pea te ke lava ‘o kole mai ke mau toe vakai‘i ‘emau tu‘utu‘uní kapau ‘oku ke fakakaukau ‘oku ta‘etotonu.

Ko hono ngaohi ke malu ki he ‘emau ‘a‘ahi atú

Kapau ‘oku ‘i ai ha‘o kulī, te mau kole atu ke tauhi ia ke malu ‘i ha fakahoko ha ‘a‘ahi atu mei he kau ngāue Kāinga Ora pe kau ngāue konitulekí. Ke tauhi ke malu ho‘o kulií lolotonga ha ‘a‘ahi, te ke lava ‘o:

  • tauhi ia ‘i ho‘o kaá pea loka‘i ‘a e ngaahi matapaá. Fakapapau‘i ke takai fakafe‘unga hifo ‘a e ngaahi matapā sio‘atá ke malava ‘e ho‘o kulií ‘o ma‘u ha ‘ea lelei, pea tuku ai ha poulu vai
  • ha‘iha‘i ‘a ho‘o kulií pea ke tokanga‘i ia ‘e ha tokotaha falala‘anga.
  • ha‘i ia ‘aki ha me‘a mālohi, ‘a ia ‘e ‘ikai lava ‘o homo pe motu. ‘E sai ha pou ‘ā, feitu‘u va‘inga ‘a e fanga kulií pe ko ha tefito‘i ‘akau, ngaahi me‘a fakaava matapaá (door knobs), pou fakama‘u ki he kelekelé (stakes) pe ko e ngaahi me‘a ‘oku lava ‘o ta‘akí ‘oku ‘ikai ‘aonga ia.
  • tauhi ia ‘i ha loki/fale kā/loki me‘angāue ‘oku lava ‘o loka pea ha‘i ho kulií ‘aki ha maea ki ha konga ‘o ha nāunau fale ‘e ‘ikai lava ‘o ngaue. Manatu‘i ke fakapapau‘i ‘oku ‘i ai ha‘ane poulu vai, pea ‘ai ke ‘ilo ia ‘e ho fānau ke ‘oua te nau fakaava ‘a e matapaá ‘o to‘o ‘a e maea ‘o e kulií.
  • ‘ave ho kulií ke mo luelue he halá ‘aki ha maea lolotonga ‘oku ‘i ‘api ‘emau kau ngāué.

Lau‘itohi fakamatala ki hono tauhi ke malu ho‘o kulií [PDF, 478 KB]

Ko e hā ‘oku fiema‘u ai ke u fakahoko ení?

‘Oku fiema‘u ‘e he ‘etau fangakulií ke nau malu‘i kitautolu mo hotau ngaahi fāmilí. ‘Oku ‘uhinga iá ‘e ‘i ai ‘a e ni‘ihi te nau faka‘ilo‘ilo ‘aupito pea ‘e ‘ikai nai ke nau sai‘ia ‘i he ‘a‘ahi atu ‘emau kau ngāué mo e kau ngāue konitulekí. Ke tauhi ke malu ‘emau kakaí, ‘e ‘ikai ke nau hū atu ki ha fa‘ahinga ‘api pe nofo‘anga ‘oku ‘ikai ke tauhi malu ai ha kulī. Ko hono tauhi ke malu ho‘o kulií lolotonga ‘a ‘emau ‘a‘ahi atú ‘oku ne ngaohi ai ke faingofua ke mau fakapapau‘i ‘oku māfana, mātu‘u mo malu ho ‘apí.

 

Kuo fakafo‘ou ‘a e peesí: 4 Siulai 2023